De geschiedenis van Amersfoort

Over Amersfoort
Jaarlijks bezoeken meer dan 1 miljoen mensen de stad Amersfoort. Zij komen vooral voor het prachtige centrum met haar rijke historie, unieke winkels en bruisende horeca.

Amersfoort is niet alleen één van de oudste steden van Nederland (stadsrechten sinds 1259) maar ook een van de snelst groeiende steden: inmiddels heeft zij meer dan 160.000 inwoners en staat daarmee stevig in de Top-15 van grootste gemeenten in Nederland.
 

Hoe is Amersfoort ontstaan?
Amersfoort dankt haar naam aan de rivier waarlangs zij is ontstaan: de Eem (vroeger: Amer). Als doorwaadbare plaats (foorde) aan de Eem werd ze aan het begin van de Middeleeuwen al snel een regionaal handelscentrum.

Het Mirakel van Amersfoort
In 1444 gebeurde er iets bijzonders. In de grachten van Amersfoort werd een Mariabeeldje gevonden dat allerlei wonderen leek te veroorzaken. Binnen no-time was dit beeldje wereldberoemd en kwamen pelgrims van heinde en verre om hun gebeden te laten vervullen. Amersfoort was toen al een toeristische trekpleister!

Van de giften van de pelgrims is de Onze Lieve Vrouwenkerk gebouwd. De toren is nog altijd het hoogste gebouw van Amersfoort en vanuit alle hoeken zichtbaar. Wist je dat je de toren ook kunt beklimmen? Je hebt dan het mooiste uitzicht over de stad en regio. Bij goed weer kun je zelf Utrecht of Amsterdam zien liggen in de verte!

Muurhuizen en Koppelpoort
De stad groeide in deze periode snel. In 1259 kreeg Amersfoort stadsrechten waardoor er een stadsmuur kon worden gebouwd. Amersfoort groeide echter zo snel dat uitbreiding nodig was en er werd besloten om een tweede stadsmuur te bouwen waardoor de stad in oppervlakte kon verdubbelen.

De eerste, binnenste, stadsmuur werd afgebroken en van de kostbare stenen werden statige huizen op diezelfde plek gebouwd. Deze cirkelvormige straat heet heel toepasselijk ‘Muurhuizen’ en is één van de mooiste, meest fotogenieke straten van Nederland. Absoluut een bezoek waard.
 

Uit deze periode stamt ook de wereldberoemde Koppelpoort: de enige gecombineerde land- en waterpoort die nog in Nederland bestaat. Honderduizenden NS-reizigers vergapen zich maandelijks aan dit plaatje. Je kunt de Koppelpoort ook bezoeken onder leiding van een gids. Je kunt dan het rad laten draaien. Dat werd vroeger door gevangen gedaan als een soort taakstraf. Leuk weetje: hier is de term ‘raddraaier’ van afkomstig!
 

Handel en voorspoed
In de late middeleeuwen was Amersfoort een echte handelsstad. De beken en riviertjes uit de Veluwe en Utrechtse Heuvelrug kwamen in Amersfoort samen tot de rivier de Eem, die weer uitmondde in de Zuiderzee (tegenwoordig het IJsselmeer) bij Spakenburg. De enige rivier die ontstaat én uitmondt in Nederland. Je kunt een sloep huren en de Eem van Amersfoort naar Spakenburg bevaren, of op je gemak meevaren met de Eemlijn. Hierop mag je ook je fiets meenemen!

In die tijd was schoon water zeldzaam en kostbaar, maar in Amersfoort stroomde het dagelijks de stad en grachten in. Niet gek dat hier vele bierbrouwerijen ontstonden. Amersfoorts bier was beroemd en gewild in de wijde omtrek. Nu heeft Amersfoort nog een aantal bierbrouwerijen als De Drie Ringen en Rock City. Daarnaast verdienden de Amersfoorters hun geld met onder meer textielnijverheid en de tabaksteelt. De Katoendrukkerij is te bezoeken welke in de historusche Koppelpoort is gevestigd. Overnachten in een oud tabaksteelt gebouw? Dat kan bij De Tabaksplant midden op het grootste plein, de Hof.
 

Maar ook op het gebied van kunst en politiek speelde Amersfoort een belangrijke rol. In een van de beroemde Muurhuizen is raadspensionaris Johan van Oldenbarneveldt geboren. Hij geldt als de grondlegger van de Republiek der Nederlanden en zijn invloed is tot op de dag van vandaag merkbaar op het gebied van politiek (vrijheid van Godsdienst, moderne grondwetten zoals die ook in Frankrijk en de Verenigde Staten ontstonden) en economie: Johan van Oldenbarneveldt stichtte de eerste multinational (de Verenigde Oost-Indische Compagnie of V.O.C) en de eerste moderne beurs waar aandelen en effecten werden verhandeld.

Garnizoensstad
In de negentiende eeuw was het afgelopen met tabaks- en textielindustrie in Amersfoort maar de stad vond nieuwe bronnen van inkomsten. Centraal gelegen in Nederland werd Amersfoort een belangrijk spoorwegknooppunt.

Naast het station en buiten de middeleeuwse stad kwam een grote werkplaats waar treinstellen werden gemaakt en onderhouden. Daarnaast was ruimte voor een nieuwe wijk waar honderden arbeiders en hun gezinnen konden wonen: het tegenwoordige Soesterkwartier. De Wagenwerkplaats die gelegen is naast het station is een modern omgebouwd gebied geworden voor bedrijven en horeca.

In die periode werd vanuit Amersfoort ook Nederland in kaart gebracht. Letterlijk: de Onze Lieve Vrouwetoren gold als het officiële middelpunt van Nederland voor alle kadastrale metingen.
 

Centraal in Nederland met een goede spoorverbinding én direct grenzend aan bossen, heide, heuvels en polder bleek Amersfoort ook erg geschikt voor oefeningen van het Nederlandse leger en als gauw was Amersfoort de belangrijkste garnizoensstad met veel cavalerie. [cavaleriemuseum linken]

Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwamen honderdduizenden – veelal Belgische – vluchtelingen naar het neutrale Nederland. In de garnizoens, barakken en tentenkampen werden in Amersfoort tienduizenden vluchtelingen tegelijk opgevangen. Het door deze vluchtelingen gebouwde Belgenmomument (het grootste herdenkingsmomument van Nederland) is hier nog een tastbaar aandenken aan.

Nationaal Monument Kamp Amersfoort, welke op de grens van Leusden en Amersfoort ligt, herrinert aan de ca. 47.000 gevangenen tijdens de Tweede Wereldoorlog. In dit concentratiekamp heerste een verschrikkelijk regime van honger, mishandeling, dwangarbeid en executies.Tegenwoordig is het Kamp Amersfoort open voor bezoekers.

Amersfoort nu en in de toekomst
Tegenwoordig staat Amersfoort bekend als ‘groeistad’. Sinds de jaren ’80 is de stad uitgebreid met enkele nieuwe woonwijken, waarvan met name Kattenbroek wereldberoemd is geworden om haar unieke, speelse architectuur.

Het is een bruisende stad waar iedere week wel een evenement wordt georganiseerd. Dit gebeurt vrijwel altijd door de inwoners zelf: geen stad in Nederland heeft zoveel inwoners die zich als vrijwilliger inzetten voor het verenigingsleven of hun leefomgeving. Amersfoorters zijn dan ook drukke baasjes: veel inwoners combineren een baan met de zorg voor gezin (of mantelzorg).

Daarnaast zijn ze ook in hun vrije tijd volop in beweging: Amersfoorters sporten het meest van alle Nederlanders! Ook in de tegenwoordige tijd kan men spreken van Het Mirakel van Amersfoort: de stad staat op de eerste plaats van de sociaal-economische index van de Atlas voor Gemeenten dankzij een hoge arbeidsparticipatie, lage (jeugd-)werkloosheid en een grote sociale cohesie.
 

Een van de oudste steden van Nederland, maar met een hele jonge bevolking. Een stad die niet bekend staat om haar universiteit of opleidingen, maar wel met een zeer goed opgeleide beroepsbevolking. Waar jaarlijks meer dan een miljoen toeristen op bezoek komen, maar die absoluut niet toeristisch aanvoelt: hier barst het centrum nog van de zelfstandige ondernemers, unieke winkelconcepten en gastvrije horeca. Ervaar het zelf!